Słownik gwary opoczyńskiej

Muzeum Regionalne w Opocznie wraz z Miejską Biblioteką Publiczną w Opocznie zrealizowały projekt wspófinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego mający na celu wydanie „Słownika gwary opoczyńskiej”. Publikacja ukazała się drukiem w listopadzie 2018 roku. Opracowanie tego pionierskiego wydawnictwa zostało poprzedzone wielotygodniowymi badaniami terenowymi przeprowadzonymi przez znanego etnografa dr. hab. prof. UJK Stanisława Cygana. W badaniach naukowych zrealizowanych w kilkudziesięciu miejscowościach na terenie powiatu opoczyńskiego udział wzięła również Stanisława Dłużewska-Pawlik – etnograf oraz Paulina Fura – filolog polski.

W ramach projektu przeprowadzone zostały także dwa konkursy – I Konkurs Opoczyńskiej Gwary Mówionej oraz I Konkurs Opoczyńskiej Gwary Pisanej. Organizatorem konkursu na gwarę mówioną było Muzeum Regionalne w Opocznie. Konkurs gwary pisanej przeprowadziła zaś Miejska Biblioteka Publiczna w Opocznie.

Finał I Konkursu Opoczyńskiej Gwary mówionej odbył się w niedzielę 7 października 2018 r. w Miejskim Domu Kultury w Opocznie. W konkursie zorganizowanym we współpracy z Miejskim Domem Kultury w Opocznie, udział wzięło w sumie 27 osób.

Konkurs nie posiadał ograniczeń wiekowych dzięki czemu na scenie zaprezentowały się zarówno dzieci jaki i nestorki opoczyńskiej kultury ludowej. Zgodnie z regulaminem uczestnicy prezentowali swoje umiejętności recytatorskie, wokalne i aktorskie w trzech kategoriach – Monolog, Dialog oraz Scenka rodzajowa z życia opoczyńskiej wsi. Największym zainteresowaniem cieszył się jednak dialog.

Występy uczestników oceniała trzyosobowa Komisja Konkursowa w składzie: Stanisława Dłużewska-Pawlik – etnograf, Paulina Fura – filolog polski, dr Jan Łuczkowski – etnograf. Ocenie podlegała między innymi zgodność prezentowanych treści z tradycją regionu, zachowanie ludowego charakteru prezentacji, właściwy dobór repertuaru, sposób i poziom wykonania, autentyzm oraz ogólny wyraz artystyczny. Dodatkowe punkty można było zdobyć za przygotowaną scenografię.

Po trwających blisko trzy godziny występach Komisja Konkursowa postanowiła przyznać nagrody najlepszym. W kategorii Scenka rodzajowa przyznano dwa pierwsze miejsca. Wystąpiły zespoły w składzie: Anna Orłowska, Bożena Fura, Zofia Warczyńska, Krystyna Borowiecka – które odegrały pierzawkę oraz Anna Koperek, Monika Adamkowska, Magda Stańczyk, Julia Szwąder, Faustyna Borowiecka, Ala Szwąder, Franek Rogulski, Kamila Biniek i Szymon Biniek, którzy odegrali zabawę taneczną. W kategorii Dialog miejsce pierwsze zdobył: Krystyna Miśkiewicz i Danuta Kędziora, miejsce drugie: Barbara Karbownik i Krystyna Świerczyńska. Natomiast w kategorii Monolog miejsce pierwsze: Zofia Warczyńska, miejsce drugie Marianna Ksyta oraz miejsce trzecie Anna Wąsik. Przyznane zostały również wyróżnienia. Warto dodać, że na laureatów, dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, czekały atrakcyjne nagrody rzeczowe.

Podsumowanie I Konkursu Opoczyńskiej Gwary Pisanej odbyło się natomiast 17 października 2018 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Opocznie. Konkurs Opoczyńskiej Gwary Pisanej był skierowany do trzech grup wiekowych:

– grupa I – uczniowie szkół podstawowych,
– grupa II – uczniowie szkół ponadpodstawowych,
– grupa III – osoby powyżej 20 roku życia

Jury w składzie Jan Łuczkowski (etnograf, przewodniczący komisji konkursowej), Stanisława Dłużewska – Pawlik (etnograf), Justyna Stępień (polonistka ze SP nr 3 w Opocznie) oceniało prace  w kategorii wiersz lub inne małe formy literackie pisane opoczyńską gwarą.

Na konkurs wpłynęło 12 prac z II i III grupy wiekowej, zaś z I grupy nie została dostarczona żadna praca. Członkowie jury, kierując się następującymi kryteriami oceny: właściwy dobór repertuaru, zachowanie ludowego charakteru utworu oraz ogólny wyraz artystyczny, wyłonili laureatów i ogłosili wyniki konkursu:

Grupa II

I miejsce – Marcelina Ziółkowska za wiersz „Za dziadków moich”
II miejsce – Dominik Maruszewski za wiersz „Historia o kurce”
III miejsce – Karol Gąsieniec za wiersz „Baba”

W tej kategorii przyznano dwa wyróżnienia:

– Bartłomiej Grzegorczyk  za wiersz „Żniwa”
– Julia Wieruszewska za wiersz „O Opocznie”

Grupa III

I miejsce – Alina Lasota za utwór  „Łopocnionka”
II miejsce – Marianna Ksyta za utwór „ Środopoście”
III miejsce: Grażyna Zawadzka za utwór „ Co z tą Walinciakowum”, Waldemar Jóźwik za utwór „Z łopowieści dziadka”

W tej kategorii przyznano trzy wyróżnienia:

– Teresa Wróbel za utwór „Tako miłość”
– Janina Wolowska za utwór „Moja wieś”
–  Anna Szpoton za utwór „Mysa”

W ramach projektu odbyły się również w szkołach na terenie powiatu opoczyńskiego lekcje gwary opoczyńskiej. Zostały one przeprowadzone przez dyrektora Muzeum Regionalnego w Opocznie Adama Grabowskiego oraz polonistkę Paulinę Furę.

Promocja „Słownika gwary opoczyńskiej”

Promocja „Słownika gwary opoczyńskiej” miała miejsce w środę 28 listopada 2018 r. w Muzeum Regionalnym w Opocznie. Warto dodać, że integralną częścią słownika jest płyta CD z nagraniami gwarowymi.

Przy sali szczelnie wypełnionej miłośnikami opoczyńskiej kultury ludowej, gości przywitał dyrektor Muzeum Regionalnego w Opocznie Adam Grabowski oraz prowadzący to spotkanie dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej Jerzy Misiurski. W promocji uczestniczyła także wicestarosta powiatu opoczyńskiego Maria Barbara Chomicz oraz przedstawiciel Łódzkiego Domu Kultury Paweł Reising.

W gwarowy klimat zebranych wprowadziły dzieci z Kraśnicy, które pod kierunkiem Kamili Biniek-Kaczorowskiej zaprezentowały swój występ wokalny. Głos zabrał następnie autor słownika dr hab. prof. UJK Stanisław Cygan. Przybliżył zebranym jak wyglądała praca nad słownikiem, zarówno ta badawcza jak i redakcyjna oraz co to w ogóle jest gwara. Podziękował również wszystkim informatorom, dzięki uprzejmości których publikacja ta mogła powstać. Dr Jan Łuczkowski opowiedział natomiast o zrealizowanej już wcześniej części projektu, która polegała na przeprowadzeniu dwóch konkursów gwary opoczyńskiej – I Konkursu Opoczyńskiej Gwary Mówionej oraz I Konkursu Opoczyńskiej Gwary Pisanej. Stanisława Dłużewska-Pawlik przytoczyła wiele ciekawych i nierzadko zabawnych informacji związanych z prowadzonymi latem tego roku badaniami terenowymi. Paulina Fura podsumowała z kolei cykl zakończonych nie dawno lekcji szkolnych, w trakcie których uczniowie kilku opoczyńskich szkół mogli bliżej zapoznać się z językiem gwarowym, tak charakterystycznym dla naszego regionu. Spotkanie uświetniła również scenka rodzajowa z wykorzystaniem gwary opoczyńskiej w wykonaniu Anny Orłowskiej i Zofii Warczyńskiej z Kraśnicy.

Na zakończenie spotkania promocyjnego wicestarosta Maria Barbara Chomicz na ręce Adama Grabowskiego przekazała do zbiorów Muzeum Regionalnego w Opocznie portret Marszałka Józefa Piłsudskiego na płytce ceramicznej, wykonany specjalnie z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. List okolicznościowy dyrekcji Łódzkiego Domu Kultury odczytał Paweł Reising.

Dla wszystkich obecnych na promocji „Słownik gwary opoczyńskiej” dostępny był bezpłatnie.

Udostępnij

Szukaj

Galeria

Muzealne ciekawostki

Na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie znajduje się grób jednego z najbardziej znanych opocznian – profesora Edmunda Biernackiego.

Foto: Krzysztof Szymański

Warto zobaczyć !

Newsletter

Chcesz otrzymywać informacje
o nadchodzących wydarzeniach
w Muzeum?